Căng thẳng giữa Nga và NATO ngày càng leo thang khi cả hai bên liên tục có những động thái đáp trả lẫn nhau trong bối cảnh tình hình an ninh châu Âu trở nên phức tạp. Những quyết định cứng rắn từ cả hai phía không chỉ làm gia tăng nguy cơ đối đầu trực tiếp mà còn đặt ra thách thức lớn đối với an ninh toàn cầu.
Mối quan hệ rạn nứt sâu sắc
Quan hệ giữa Nga và NATO đã xấu đi đáng kể kể từ năm 2014, khi Nga sáp nhập Crimea, một hành động mà NATO coi là vi phạm luật pháp quốc tế. Kể từ đó, cả hai bên đã không ngừng gia tăng hoạt động quân sự gần biên giới, với các cuộc tập trận quy mô lớn và việc triển khai khí tài hiện đại.
Vào cuối năm 2024, NATO quyết định trục xuất 8 thành viên trong phái bộ Nga tại tổ chức này với cáo buộc “hoạt động gián điệp”. Đáp trả, Nga thông báo sẽ đóng cửa phái bộ của mình tại NATO và chấm dứt mọi hoạt động liên lạc quân sự với khối.
Ngoài ra, Nga cũng gia tăng triển khai lực lượng gần các quốc gia thành viên NATO ở Đông Âu, bao gồm việc đặt tên lửa tầm xa và tổ chức các cuộc tập trận sát biên giới.
Lập trường của Nga
Moscow tuyên bố rằng các hành động của mình là để tự vệ trước sự mở rộng của NATO. Nga cáo buộc NATO “tiến hành chính sách bao vây và khiêu khích” khi liên tục kết nạp thêm các quốc gia Đông Âu và tổ chức tập trận gần biên giới Nga.
Tổng thống Vladimir Putin khẳng định: “Nga không tìm kiếm xung đột, nhưng chúng tôi sẽ không khoanh tay đứng nhìn các hành động đe dọa an ninh quốc gia.” Moscow cũng tuyên bố sẽ tiếp tục tăng cường năng lực quân sự, bao gồm cả việc phát triển vũ khí siêu thanh và củng cố quan hệ với Trung Quốc nhằm đối phó với NATO.
Phản ứng từ NATO
NATO, dưới sự lãnh đạo của Mỹ, cáo buộc Nga đang gây bất ổn khu vực và đe dọa các quốc gia láng giềng. Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg nhấn mạnh rằng khối này “cam kết bảo vệ từng tấc đất” của các thành viên và khẳng định sự hiện diện quân sự ở Đông Âu là “hoàn toàn cần thiết để đối phó với các mối đe dọa từ Nga.”
NATO cũng đã tăng cường tài trợ quốc phòng và triển khai thêm lực lượng ở các quốc gia Baltic và Ba Lan, nơi được xem là tuyến phòng thủ quan trọng trước bất kỳ động thái nào từ phía Nga.
Hệ quả đối với an ninh toàn cầu
Quan hệ Nga-NATO căng thẳng không chỉ ảnh hưởng đến châu Âu mà còn có tác động sâu rộng đến trật tự quốc tế. Cả hai bên đều sở hữu năng lực quân sự vượt trội, đặc biệt là vũ khí hạt nhân, làm tăng nguy cơ xảy ra một cuộc đối đầu không mong muốn với hậu quả thảm khốc.
Sự chia rẽ giữa Nga và NATO cũng làm suy yếu các cơ chế hợp tác quốc tế, từ việc kiểm soát vũ khí hạt nhân đến giải quyết các xung đột khu vực. Những vấn đề toàn cầu như khủng bố, biến đổi khí hậu và an ninh mạng cũng bị ảnh hưởng bởi sự thiếu hợp tác giữa hai bên.
Lối thoát nào cho tình hình?
Trong bối cảnh hiện nay, giải pháp ngoại giao là lựa chọn khả thi nhất để hạ nhiệt căng thẳng. Tuy nhiên, với sự cứng rắn từ cả hai phía, việc khôi phục đối thoại sẽ không hề dễ dàng.
Các nhà phân tích cho rằng, các nước trung gian như Thổ Nhĩ Kỳ, Phần Lan, hoặc Liên Hợp Quốc có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đối thoại. Đồng thời, việc khôi phục các hiệp ước kiểm soát vũ khí và xây dựng các kênh liên lạc quân sự đáng tin cậy là cần thiết để giảm nguy cơ xung đột.
Tuy nhiên, nếu không có những bước tiến rõ ràng, thế giới có thể phải đối mặt với một giai đoạn bất ổn kéo dài, với những hệ quả khó lường cho hòa bình và an ninh quốc tế
